Το graphic novel του 21

Soloup (Αντώνης Νικολόπουλος)

Η μάχη της πλατείας του Soloup είναι ένα μοναδικό graphic novel, 752 σελίδων (συμπεριλαμβανομένων των παραρτημάτων), με θέμα την Επανάσταση του 1821. Πρόκειται για ένα σύνθετο project το οποίο διήρκεσε τρία χρόνια και έλαβε την πρώτη θέση στον διαγωνισμό «200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση» του Ελληνικού Ιδρύματος Έρευνας και Καινοτομίας (ΕΛΙΔΕΚ).

Σύμφωνα με τη Συμμαχία της πλατείας, τους συντελεστές δηλ. του έργου -Soloup, Εύη Σαμπανίκου -καθηγήτρια ΤΠΤΕ Παν. Αιγαίου, Νατ. Καστρίτη- Ιστορικό Τέχνης/επιμελήτρια ΕΙΜ, Ρεγγ. Κατσιμάρδου -Ιστορικό/επιμελήτρια ΕΙΜ, Παν. Πανορίτη Αρχαιολόγο/ επιμελήτρια ΕΙΜ, και με δεδομένη …τη δύσκολη προσέγγιση της Ιστορίας, απότοκο του παρωχημένου τρόπου διδασκαλία της… δημιουργήθηκε ένα έργο …που επιχειρεί να ξαναδεί τον Αγώνα μέσα από τα μάτια του σύγχρονου αναγνώστη και ιδιαίτερα των νέων που πιθανότατα κουράζονται από τα αφηγήματα του παρελθόντος και τα «αληθινά νοήματα» της Επανάστασης… Η μάχη της πλατείας– ένα σπονδυλωτό graphic novel πέντε ενοτήτων και εικοσιένα κεφαλαίων- προτείνει …ένα περισσότερο εύληπτο και ψυχαγωγικό ανάγνωσμα που θα προσέφερε επιπλέον παρακίνηση στον αναγνώστη για προσωπική μελέτη.

Τα παραπάνω συνοψίζουν τη στρατηγική και πολλών άλλων συγγραφέων βιβλίων για το 1821 που κυκλοφόρησαν φέτος: να ζωντανέψει η Ιστορία της Επανάστασης, να παρουσιαστούν άγνωστες πλευρές, να δοθεί λόγος στους ανώνυμους πρωταγωνιστές της.

Ο Soloup και η ομάδα τοποθέτησαν το αφήγημα της Επανάστασης σε μία από τις κεντρικές πλατείες της πρωτεύουσας, την πλατεία Κολοκοτρώνη. Η πλατεία είναι ένα σκηνικό, το πέρασμα που σηματοδοτείται από την πολιτική και την Ιστορία (τα αγάλματα του Κολοκοτρώνη και του Τρικούπη, το πρώτο Κοινοβούλιο), αλλά και τη ζωή της σύγχρονης πόλης- τόπος ραντεβού, διαδηλώσεων, αγορά, καταφύγιο αστέγων. Μέσα σ’ αυτό το σκηνικό, εκτυλίσσονται παράλληλες αφηγήσεις με συμπρωταγωνιστές τον πληθυσμό της πλατείας (ένας άστεγος, περαστικοί), τον Κολοκοτρώνη, το άγαλμά του και την Ιστορία. Δεν είναι τυχαίο ότι αφετηρία της εξιστόρησης είναι οι συγκρουόμενες ιδεολογίες αυτού του πληθυσμού: ρατσιστικές απόψεις/λεκτικές επιθέσεις, έλλειψη κοινωνικής ευαισθησίας, άγνοια και στερεότυπα, τα οποία αίρονται σταδιακά με τον άστεγο να «κάνει μάθημα» σε μια κοπελιά που γνώρισε τυχαία στην πλατεία και η οποία ενδιαφέρεται να μάθει τώρα που μεγάλωσε περισσότερα από όσα της δίδαξαν στο σχολείο.

Διαβάζουμε λοιπόν …ένα αλλιώτικο μάθημα Ιστορίας από έναν άστεγο που μόνο τρελό δεν θα τον έλεγες… Ο λόγος του με μαγνήτιζε… λέει η κοπέλα μονολογώντας, όπως μαγνητίζουν τα μαθήματα των χαρισματικών δασκάλων. Ο άστεγος δεν είναι δάσκαλος. Είναι το alter ego του ενεργού και συνειδητοποιημένου πολίτη-δημιουργού, που μιλάει για λογαριασμό του για το πώς θα ήταν μία αφήγηση της Ιστορίας χωρίς αγκυλώσεις και αποκρύψεις.

Όσα μοιράζεται ο άστεγος με την νεαρά είναι αφενός ένα προσωπικό, και εξαιρετικά παρεμβατικό, σχόλιο του Soloup για τα παιχνίδια εξουσίας τα οποία διατρέχουν τα γεγονότα ολόκληρης της περιόδου, και αφετέρου η συμπόρευσή του με τις απόψεις  ιστορικών και εκπαιδευτικών για τη διδασκαλία της Ιστορίας, τουλάχιστον στη Μέση εκπαίδευση.

Εικονογραφικά, ο Soloup  εναλλάσσει το στιλ των σκίτσων ανάλογα με το περιεχόμενο των κεφαλαίων και των σκηνών. Σκιτσάρει το παρόν με τρόπο που δημιουργεί οικειότητα στον αναγνώστη, αφού όλοι αναγνωρίζουμε σημερινούς ανώνυμους χαρακτήρες, φυσιογνωμίες και περιβάλλον. Στο παρόν, οι γραμμές είναι σχετικά ήρεμες στους τόνους του γκρίζου. Στις σκηνές των ιστορικών γεγονότων κυριαρχεί το μαύρο και το σχέδιο μοιάζει πιο επιθετικό. Σ’ αυτές δανείζεται στοιχεία από την ιστορική εικονογραφία. Ο αναγνώστης εξοικειώνεται γρήγορα με το παιχνίδι των εναλλαγών περνώντας από τη μια εποχή στην άλλη.

Συνοπτικά το σενάριο.

1η ενότητα: Πλατεία. Ποιοι γράφουν την Ιστορία.

2η ενότητα: Χατζάρια.  Εκατέρωθεν βιαιότητες, η στάση του Πατριαρχείου απέναντι στην Επανάσταση, οι εθελοντές, η Φιλική Εταιρεία, η Γαλλική επανάσταση…

3η ενότητα: Σεργούνι*. Η στάση των προεστών, το Πρώτο Σύνταγμα, η καταστροφή της Χίου, οι Φιλέλληνες, τα οικονομικά και τα δάνεια, οι εμφύλιες διαμάχες και οι προδοσίες.

4η ενότητα: Ήρωες. Ήττα στη Σφακτηρία, Μεσολόγγι, ναυμαχία του Ναβαρίνου, θάνατος Καραϊσκάκη, Καποδίστριας.

5η ενότητα: Γκιλοτίνα. Όθωνας, Αντιβασιλεία, δίκη και καταδίκη του Κολοκοτρώνη, πολιτικές αντιπαραθέσεις, επίσκεψη στον Κήπο των Ηρώων στο Μεσολόγγι.

Τεκμηρίωση

Εκτός αφήγησης παρεμβάλλονται είκοσι πορτρέτα προσωπικοτήτων που έδρασαν κατά τη διάρκεια του Αγώνα (στρατιωτικοί, πολέμαρχοι, πολιτικοί, φιλέλληνες, άντρες και γυναίκες, Οθωμανοί), μελέτησαν την ιστορία του (ιστορικοί, απομνηματογράφοι), όρισαν τις ιδεολογικές αρχές τις οποίες ενστερνίστηκε (διαφωτιστές /διανοούμενοι).

Όσον αφορά τα σκίτσα, ο Soloup ενέταξε, βάσισε, αντέγραψε ή αναπαρήγαγε αυτούσια μια πληθώρα εικαστικών έργων (χαρακτικά, πίνακες) τα οποία επίσης τεκμηριώνουν εικαστικά το έργο.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι Η μάχη της πλατείας διαβάζεται ευχάριστα, είναι ανάγνωσμα που συνταιριάζει την ψυχαγωγία με τη «σοβαρή» Ιστορία  και απαντά με σαφήνεια στις προδιαγραφές που έθεσε η Συμμαχία της πλατείας δικαιώνοντας τους (νεαρούς ενήλικες και ενήλικες) αναγνώστες.

Soloup, 21- Η μάχη της πλατείας, Eκδόσεις Ίκαρος, 2021

Βρες το εδώ

Πηγή: Μαρίζα Ντεκάστρο / oanagnostis.gr

* Σεργούνι: στην ιστοσελίδα slang.gr αναφέρεται ως συνώνυμο των λέξεων ρεζίλεμα και εξευτελισμός.