Η γλώσσα του Τρίτου Ράιχ

O Γερμανός φιλόσοφος και φιλόλογος Βίκτορ Κλέμπερερ άρχισε να μελετά τη γλώσσα και τις συγκεκριμένες λέξεις που χρησιμοποιούσαν οι Ναζί το 1933. Βασιζόμενος σε ποικίλες πηγές (ραδιοφωνικές ομιλίες του Χίτλερ ή του Γκαίμπελς, ανακοινώσεις γεννήσεων και θανάτων, εφημερίδες, βιβλία και μπροσούρες, συζητήσεις κ.λπ.), μπόρεσε να εξετάσει την καταστροφή του γερμανικού πνεύματος και της κουλτούρας από τη ναζιστική «νεογλώσσα». Με το να κρατά λοιπόν το ημερολόγιό του, επιδόθηκε σε μια πράξη αντίστασης και επιβίωσης.

Το 1947 από την εργασία του αυτή προέκυψε το βιβλίο LTI: Lingua Tertii Imperii, Η γλώσσα του Τρίτου Ράιχ – Σημειώσεις ενός φιλολόγου, που έγινε κείμενο αναφοράς για κάθε προβληματισμό πάνω στη γλώσσα του ολοκληρωτισμού. Η ανάγνωσή του, σχεδόν ογδόντα χρόνια αργότερα, δείχνει πόσο παλεύει ο σύγχρονος κόσμος να θεραπευτεί από εκείνη τη μολυσματική γλώσσα, καθώς και ότι καμία γλώσσα δεν είναι απρόσβλητη από καινούργιες προσπάθειες χειραγώγησης.

Η ανάλυση του Βίκτορ Κλέμπερερ για τη γλώσσα του εθνικοσοσιαλισμού και τον αντίκτυπό της είναι ένα αριστούργημα της ιστοριογραφίας. Ταυτόχρονα, είναι ένα πρώτης τάξεως ιστορικό ντοκουμέντο για την αυτοδιάσωση ενός μελετητή της γλώσσας και της λογοτεχνίας σε μια εποχή απελπισίας.

Η μελέτη του Κλέμπερερ προέκυψε από την πεποίθησή του ότι η γλώσσα του Τρίτου Ράιχ συνέβαλε στο σχηματισμό της ναζιστικής κουλτούρας. Όπως γράφει: «Δεν πρέπει να εξαφανιστούν μόνο οι ναζιστικές πράξεις αλλά και η ναζιστική ιδεολογία, ο τυπικός ναζιστικός τρόπος σκέψης και το έδαφος που τον αναπαράγει: η γλώσσα του ναζισμού».

Βιογραφικά στοιχεία

Ο Victor Klemperer (1881-1960), βετεράνος του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου, όπου πολέμησε στην πρώτη γραμμή, έγινε καθηγητής γαλλικής λογοτεχνίας, ειδικευμένος στον γαλλικό Διαφωτισμό, στο Πανεπιστήμιο της Δρέσδης, από το οποίο εκδιώχθηκε το 1935 επειδή ήταν Εβραίος. Επέζησε μόνο καὶ μόνο χάρη στο ότι ήταν παντρεμένος με γυναίκα της «άριας φυλής», η οποία τον στήριξε και τον ακολούθησε σε όλες τις ταλαιπωρίες και τους εξευτελισμούς που υπέστη από το ναζιστικό καθεστώς. Ακαταπόνητος μελετητής, δημοσιογράφος και πανεπιστημιακός καθηγητής, έζησε τέσσερις διαδοχικές περιόδους της γερμανικής πολιτικής ιστορίας από τη Γερμανικὴ Αυτοκρατορία, τη Δημοκρατία της Βαϊμάρης και το Ναζιστικό κράτος έως τη Λαοκρατική Δημοκρατία της Γερμανίας– και θεωρείται ένας από τους πιο σημαντικούς μάρτυρες του ταραχώδους 20ού αιώνα της ευρωπαϊκής ιστορίας.